Częstym problemem pacjentów przychodzących do gabinetów protetycznych są piszczące aparaty słuchowe. Ich użytkownicy charakteryzują ten dokuczliwy dźwięk także jako gwiżdżenie, dzwonienie, brzęczenie czy świszczenie. W terminologii audiologicznej zjawisko to jest nazywane sprzężeniem zwrotnym.

Może ono być spowodowane nieszczelnością wkładki usznej, zbyt małą odległością pomiędzy słuchawką i mikrofonem, obecnością powierzchni odbijających blisko ucha (kapelusz, ręka, telefon, czapka), zbyt dużym otworem wentylacyjnym czy dużym wzmocnieniem aparatu słuchowego.

Do sprzężenia zwrotnego dochodzi, gdy wzmocniony sygnał akustyczny pochodzący ze słuchawki powraca przez dźwiękowód, przewód słuchowy i otwór wentylacyjny do mikrofonu aparatu słuchowego, po czym zostaje znów wzmocniony. Taki obieg sygnału nazywa się pętlą sprzężenia. Pomoc może przynieść jedynie zmiana ustawień aparatu słuchowego.

Do sprzężenia zwrotnego dojdzie wyłącznie wtedy, kiedy wielkość wzmocnienia aparatu słuchowego jest większa niż wielkość tłumienia fali dźwiękowej na drodze od przewodu słuchowego do wejścia aparatu słuchowego. Sygnał sprzężenia nie powstanie, jeśli wzmocnienie aparatu jest mniejsze niż tłumienie.

Pisk wywołany sprzężeniem może być słyszalny dla innych osób, a dla osoby używającej aparat słuchowy być niesłyszalny. Dzieje się tak, gdy osoba niedosłysząca posiada bardzo duży ubytek słuchu na częstotliwościach, na których występuje sprzężenie zwrotne. Zjawisko to nie ma miejsca, gdy użytkownik posiada aparat przynajmniej średniej klasy, ponieważ sygnał akustyczny w zakresie częstotliwości i tak niesłyszalnych przez pacjenta nie jest wzmacniany.

Kolejnym problemem jest fakt, że sygnał sprzężenia może powodować pewne zmiany w charakterystyce częstotliwościowej aparatu, w wyniku czego wzmocnienie dla niektórych częstotliwości będzie maleć, a dla innych wzrastać.

Efekt sprzężenia zwrotnego w znacznym stopniu ogranicza wielkość otworu wentylacyjnego i wielkość wzmocnienia aparatu słuchowego. Oznacza to, że jest pewna graniczna wielkość wzmocnienia aparatu słuchowego, której nie wolno przekroczyć, by nie powstało sprzężenie.

W skrajnych przypadkach dźwięk może powrócić do wejścia aparatu słuchowego poprzez drogę kostną i spowodować sprzężenie zwrotne, nawet, jeżeli wkładka uszna zachowuje pełną szczelność.

Zjawisko sprzężeń zwrotnych bywa dla pacjentów bardzo dokuczliwe. Może sprawić, że użytkownik odrzuci swój aparat słuchowy. Należy wówczas zwrócić się do specjalisty protetyki słuchu w celu wprowadzenia odpowiednich korekt.

W celu zapobiegnięcia powstawaniu sprzężenia zwrotnego, stosuje się różne rozwiązania, pomocne w eliminacji tego przeszkadzającego zjawiska:

• stosowanie mniejszych otworów wentylacyjnych we wkładce usznej,
• stosowanie szczelnych wkładek usznych,
• obniżenie wzmocnienia aparatu słuchowego w zakresie tych częstotliwości, dla których występuje sprzężenie,
• stosowanie filtrów wąskopasmowych.

Obniżenie wzmocnienia aparatu słuchowego jest najprostszym sposobem redukcji sprzężenia, jednak skutkuje to gorszą głośnością, słyszalnością i zrozumiałością mowy dla pacjenta. Właściwszym sposobem będzie zredukowanie wzmocnienia w jak najmniejszym zakresie częstotliwości. Jest to wykonalne np. w aparatach wielokanałowych, w których zmniejszenie wzmocnienia w jednym, wybranym kanale, bez wpływu na zmianę wzmocnienia w pozostałych kanałach, nie stanowi trudności.

Aby skutecznie zniwelować sygnał sprzężenia najczęściej konieczne było zastosowanie szerokich filtrów, co wiązało się z zmniejszaniem wzmocnienia aparatu w szerokim zakresie. Używanie bardzo wąskich filtrów jest możliwe, jednak trzeba mieć pewność, że sygnał sprzężenia występuje właśnie w tym zakresie, w których został włączony filtr.

Producenci aparatów zalecają wykonanie tzw. testów antysprzężeniowych podczas dopasowywania aparatu słuchowego, których zadaniem jest określenie największego dopuszczalnego wzmocnienia aparatu, niepowodującego sprzężenia zwrotnego.

Kilkanaście lat temu powstała nowa metoda redukcji sprzężenia zwrotnego, polegająca na wygenerowaniu przez aparat słuchowy sygnału, będącego w przeciwfazie w stosunku do sygnału sprzężenia. Warunkiem jest wykrycie tego sprzężenia przez specjalny układ. Test ten wykonywany jest w trakcie dopasowywania większości aparatów słuchowych średniej klasy.