Audiometria impedancyjna / Tympanometria / Odruch strzemiączkowy
Audiometria impedancyjna jest najbardziej rozpowszechnionym badaniem obiektywnym i obejmuje następujace testy:
- tympanometrię
- pomiar odruchu z mięśnia strzemiączkowego
- test trąbki słuchowej
Za pomocą audiometrii impedancyjnej można w bardzo łatwy sposób rozpoznać takie schorzenia ucha środkowego jak: dysfunkcja trąbki słuchowej, wysiękowe zapalenie ucha środkowego, otoskleroza oraz przerwanie łańcucha kosteczek. Niezwykle cenna jest również możliwość oceny odruchu z mięśnia strzemiączkowego, którego łuk odruchowy obejmuje takie elementy układu słuchowego, jak: ślimak, nerw słuchowy, jadra ślimakowe brzuszne, jądra zespołu oliwki górnej, jądra motoryczne nerwu twarzowego, nerw twarzowy. Jeżeli zatem funkcja któregokolwiek z wymienionych elementów jest zaburzona, zmieniają się parametry odruchu, a przede wszystkim jego próg. Z uwagi na fakt, że mięsień ten jest unerwiany ruchowo przez nerw twarzowy ocena odruchu jest wykorzystywana w topodiagnostyce porażeń nerwu twarzowego. Badanie to jest również stosowane w ocenie obecności objawu wyrównania głośności, co jest niezwykle użyteczne przy protezowaniu słuchu u małych dzieci oraz w diagnostyce zaburzeń słuchu typu przewodzeniowego i pozaślimakowego.
Wykres graficzny audiometrii impedancyjnej nazywa się tympanogramem.
Wskazania do wykonania tympanometrii:
- uczucie „zatkania” ucha
- diagnostyka niedosłuchu, najczęściej niedosłuch przewodzeniowy przy niezmienionej błonie bębenkowej lub z widocznym płynem w jamie bębenkowej
- ocena trąbki słuchowej i jej zdolności do otwierania się i zamykania
- podejrzenie zapalenia ucha środkowego
- podejrzenie otosklerozy i tympanosklerozy
- podejrzenie przerwania łańcucha kosteczek słuchowych w wyniku chorób ucha lub urazu akustycznego
- diagnostyka mikroperforacji błony bębenkowej – niewidocznej w badaniu otoskopowym
- ocena funkcji nerwu twarzowego
- wynik dostarcza wielu informacji przy doborze aparatów słuchowych
Przeciwwskazania do wykonania tympanometrii:
- woskowina lub ciało obce w przewodzie słuchowym, przed badaniem wykonuje się otoskopię
- brak błony bębenkowej lub widoczna perforacja
- zabieg chirurgiczny ucha w ciągu 6 tygodni poprzedzających badanie
- badania nie zaleca się u niemowląt poniżej 7 miesiąca życia
Przygotowanie do tympanometrii
Tympanometria nie wymaga specjalnego przygotowania. Badanie jest całkowicie bezpieczne i bezbolesne. W trakcie trwania badania możliwe jest lekkie poczucie dyskomfortu na skutek zmiany ciśnienia w przewodzie słuchowym oraz zróżnicowanego natężenia dźwięku. Może być to uciążliwe zwłaszcza dla małych dzieci. Dlatego też zaleca się, aby w przypadku dzieci badanie było przeprowadzane na kolanach rodziców, gdyż dziecko powinno być całkowicie spokojne podczas badania – nie powinno płakać, mówić ani przełykać, ponieważ dla osiągnięcia prawidłowego wyniku musi być zachowana szczelność przewodu słuchowego.
Przebieg badania
Tympanometria wykonywana jest na siedząco i trwa około kilku minut. W celu wykonania badania do ucha pacjenta wprowadza się aparat pomiarowy z zatyczką uszczelniającą kanał słuchowy. Podczas badania słuchu rejestrowane są zmiany ciśnienia od podciśnienia do nadciśnienia, które powodują wychylenia błony bębenkowej, przy pobudzeniu dźwiękiem otrzymuje się jednocześnie odruch z mięśnia strzemiączkowego.
Badanie tympanometryczne
Tympanometria – interpretacja wyników
Podczas rejestracji tympanogramu ciśnienie powietrza w przewodzie słuchowym zewnętrznym jest automatycznie zmieniane w granicach od – 200 do + 200 daPa, a urządzenie rejestruje zmiany podatności akustycznej ucha środkowego, które informują o stopniu ruchomości błony bębenkowej, łańcucha kosteczek i obydwu okienek ślimaka. Mała podatność oznacza niewielką ruchomość układu mechanicznego ucha środkowego, natomiast duża podatność wskazuje na dużą ruchomość. Wysokość wierzchołka tympanogramu informuje o maksymalnej podatności ucha środkowego, którą osiąga się w sytuacji, gdy ciśnienie po obu stronach jamy bębenkowej są wyrównane. Prawidłowa podatność zawiera się w granicach 0,3 – 1,5 ml. Położenie wierzchołka tympanogramu na osi ciśnień informuje o wartości ciśnienia występującego w jamie bębenkowej. Zakres prawidłowych ciśnień wynosi od -100 do +100 daPa.
W praktyce klinicznej w ocenie tympanogramów stosowana jest klasyfikacja Jergera. Poniżej przedstawiona jest tabela, umożliwiająca interpretację badań audiometrii impedancyjnej.
W przypadku pewnych patologii np. wczesnej postaci otosklerozy tympanogram może mieć przebieg prawidłowy. W takiej sytuacji dużą pomocą jest badanie progu odruchu strzemiączkowego.
Przykład wyniku badania odruchu strzemiączkowego
Na rycinie wyżej przedstawiono przykład badania, którego celem było oznaczenie progu odruchu z mięśnia strzemiączkowego. Badanie to wykonuje się standardowo dla częstotliwości 500, 1000, 2000 i 4000 Hz, rzadziej dla szumu szerokopasmowego. Próg odruchu strzemiączkowego dla tonów zawiera się w granicach od 70 do 100 dB HL, natomiast dla szumu z reguły jest niższy o 10 dB. Badanie prowadzone jest zazwyczaj automatycznie i rozpoczyna się od poziomu 65-70 dB HL. Urządzenie zwiększa intensywność tonu i rozpoznaje automatycznie obecność odruchu strzemiączkowego. W prezentowanym przykładzie próg odruchu dla częstotliwości 500, 1000 i 2000 Hz wynosi 90 dB HL, natomiast dla częstotliwości 4000 Hz – 85 dB HL. Wartości progu odruchu nanosi się następnie na audiogram, aby porównać je z progiem słyszenia.
Na audiogramie przedstawiono przykład porównania wartości progu odruchu strzemiączkowego z wartościami progu słyszenia u osoby z jednostronnym ubytkiem słuchu typu ślimakowego. W uchu normalnie słyszącym różnica pomiędzy progiem odruchu i progiem słyszenia wynosiła dla poszczególnych częstotliwości od 70 do 80 dB. W uchu z ubytkiem słuchu progi odruchu były zbliżone do wartości progów w uchu zdrowym, natomiast odstęp pomiędzy progami był różny dla poszczególnych częstotliwości. Dla częstotliwości 500, 1000 i 2000 Hz odstęp ten był praktycznie taki sam jak w uchu normalnie słyszącym, natomiast dla częstotliwości 4000 Hz był mniejszy niż dla pozostałych częstotliwości i wynosił 40 dB. Fakt zmniejszenia wielkości różnicy pomiędzy progiem odruchu i progiem słyszenia dla częstotliwości, gdzie występuje ubytek słuchu, jest dowodem na obecność objawu wyrównania głośności, a tym samym potwierdzeniem uszkodzenia ślimaka. W uszach z otosklerozą oraz innych schorzeniach ucha środkowego, które zmniejszają w dużym stopniu ruchomość łańcucha kosteczek, odruch strzemiączkowy nie występuje. Brak odruchu strzemiączkowego, przy prawidłowej czułości słuchu, w uchu, po stronie którego stwierdza się porażenie nerwu twarzowego, oznacza ośrodkową lokalizację porażenia. Podwyższony próg odruchu strzemiączkowego może występować również u osób ze stwardnieniem rozsianym.
Uwaga! Niektóre placówki mają ustawione urządzenia pomiarowe na pomiar odruchu strzemiączkowego przy jednym natężeniu dźwięku, często 90 dB HL (ponieważ w tym zakresie odruch występuje najczęściej) – skraca to czas badania, jednak wystąpienie odruchu poniżej lub powyżej tej wartości nie rejestruje jego obecności i powoduje wynik klinicznie nieprzydatny.
AUDIOMED APARATY SŁUCHOWE
ul. M. Reja 16/18 lok. 2
87-800 Włocławek
tel: 54 426 25 85, 604 479 703